Kościół św. Andrzeja Apostoła w Brodach – XVII-wieczna świątynia fundacji Piotra Kurowskiego

Lokalizacja

Kościół św. Andrzeja Apostoła położony jest w miejscowości Brody, w gminie Lwówek, w powiecie nowotomyskim, w zachodniej części województwa wielkopolskiego.
Świątynia usytuowana jest w centrum wsi, na niewielkim wzniesieniu, w otoczeniu starych drzew i dawnego cmentarza przykościelnego.
Należy do parafii św. Andrzeja Apostoła w Brodach, wchodzącej w skład dekanatu lwóweckiego archidiecezji poznańskiej.

Historia

Drewniany kościół w Brodach powstał w latach 1670–1673 z fundacji Piotra Lubicz-Kurowskiego, właściciela okolicznych dóbr.
Fundator, według przekazów, dożył sędziwego wieku 104 lat i zmarł tuż po konsekracji świątyni.
Kościół zastąpił wcześniejszą kaplicę lub starszy, drewniany obiekt, który uległ zniszczeniu.

Świątynia od początku pełniła funkcję parafialną i przez kolejne stulecia była wielokrotnie remontowana, jednak zachowała oryginalną bryłę i styl.
W XVIII wieku wykonano nowy ołtarz główny i polichromię, a w XIX wieku dobudowano zakrystię i kruchtę od strony północnej.
W XX wieku przeprowadzono konserwację dachu i wnętrza, a w ostatnich latach – renowację gontowego pokrycia oraz odnowienie polichromii.

Architektura

Kościół św. Andrzeja Apostoła to drewniana świątynia konstrukcji zrębowej, wzniesiona na planie prostokąta z trójbocznie zamkniętym prezbiterium.
Od frontu wznosi się wieża konstrukcji słupowej, zwieńczona barokowym hełmem z latarnią i krzyżem.
Dach jest dwuspadowy, kryty gontem, z wydłużoną częścią nad kruchtą wejściową.

Elewacje oszalowane pionowo, z zachowanymi pierwotnymi detalami ciesielskimi.
Wnętrze nakryte jest płaskim stropem z dekoracyjną polichromią roślinną z końca XVII wieku.
W prezbiterium zachowały się fragmenty pierwotnego malarstwa ornamentalnego oraz belka tęczowa z krucyfiksem.

Ołtarz główny pochodzi z XVIII wieku i zawiera obraz patrona świątyni – św. Andrzeja Apostoła.
Dwa ołtarze boczne przedstawiają wizerunki Matki Bożej i św. Józefa.
W kościele znajduje się również ambona i chrzcielnica barokowa z końca XVII wieku oraz organy z początku XIX wieku.

Otoczenie

Kościół otacza dawny cmentarz przykościelny, na którym zachowały się XIX-wieczne nagrobki z piaskowca i żeliwa.
Całość ogrodzona jest kamiennym murem z bramą od strony zachodniej.
W pobliżu świątyni stoi drewniana dzwonnica z XIX wieku, o konstrukcji słupowej, kryta gontem.

Współczesność

Kościół św. Andrzeja Apostoła jest czynną świątynią parafialną i jednym z najstarszych obiektów sakralnych zachodniej Wielkopolski.
W 2010 roku przeprowadzono kompleksowy remont dachu, wieży i gontowego pokrycia, a także konserwację ołtarzy.
Obiekt wpisany jest do rejestru zabytków (nr 162/A z 1968 roku).

Znaczenie kulturowe

Drewniany kościół w Brodach to wyjątkowy przykład barokowego budownictwa sakralnego XVII wieku.
Zachowany w oryginalnej konstrukcji i z pierwotnym wystrojem wnętrza, stanowi świadectwo dawnych tradycji ciesielskich i religijnych regionu.
To jeden z najstarszych drewnianych kościołów w Wielkopolsce, a zarazem ważny punkt na Szlaku Drewnianych Kościołów Ziemi Nowotomyskiej.