Pałac w Kościelcu – zabytkowy, eklektyczny pałac w Kościelcu. Początkowo pałac był siedzibą rodu von Kreutzów, od 2017 roku jest siedzibą Liceum Sztuk Plastycznych.
Budynek został wpisany do rejestru zabytków 16 września 1968 roku.
Pierwsze plany budowy pałacu w Kościelcu pojawiły się w latach 40. XIX wieku, kiedy właścicielem majoratu kościeleckiego był hrabia Aleksander Henryk von Kreutz, syn generała Cypriana Kreutza. Zadanie sporządzenia szkicu powierzono architektowi Henrykowi Marconiemu, projekt ten nie został jednak zrealizowany. Z zachowanych szkiców wynika jednak, że Marconi planował dodać neogotyckie fragmenty do istniejących już zabudowań.
Ostatecznie do budowy pałacu przystąpił już w latach 80. XIX wieku hrabia Aleksander Cyprian von Kreutz. Budowa pałacu trwała najprawdopodobniej w latach 1887–1889 lub 1885–1889[3]. Projektantem pałacu był architekt gubernialny z Kalisza Józef Benedyktynowicz Chrzanowski i Eugeniusz Oraczewski[4]. Wnętrze pałacu plafonami udekorował kaliski malarz August Bertelmann.
Po wybuchu I wojny światowej syn Aleksandra Cypriana – Aleksander von Kreutz wraz z rodziną ewakuował się do Petersburga. W 1918 roku pałac stał się własnością Skarbu Państwa. W 1919 roku rodzina von Kreutzów powróciła na krótko do Polski, gdzie podjęli nieudaną próbę odzyskania wyposażenia pałacu oraz pozostawionych tam pamiątek. W okresie dwudziestolecia międzywojennego pałac był m.in. siedzibą stacji eksperymentalnej Centralnego Towarzystwa Rolniczego, a od 1933 roku Łódzkiej Izby Rolnej. Pod koniec lat 20. XX (najprawdopodobniej w 1929) wieku zawalił się południowy taras wokół pałacowej wieży. Podczas II wojny światowej pałac był m.in. siedzibą miejscowego Gestapo.
W latach 1945–1955 pałac był użytkowany przez PGR Mchowo, przechowywano przy nim płody rolne oraz organizowano kolonie dla dzieci. W 1955 roku pałac stał się siedzibą nowo powołanego Technikum Rolniczego w Kościelcu i na przełomie 1955 i 1956 roku przeszedł remont, podczas którego usunięto niektóre elementy wystroju oraz założono w nim centralne ogrzewanie. Od 1960 roku pałac użytkowany był jako internat dla szkoły, która przeniosła się do nowego budynku. Od 1975 roku pałac był siedzibą Ośrodka Postępu Rolniczego, a od 1991 roku Ośrodka Doradztwa Rolniczego. W 1984 roku miał miejsce remont elewacji oraz wymiana stropów w pałacu. W 1993 roku dokonano generalnego remontu elewacji ogrodowej, renowacji detalu architektonicznego, przemurowania i rekonstrukcji schodów prowadzących na tarasy i umieszczonych przy nich figur lwów oraz prac związanych z odprowadzaniem wody. W 1998 roku odbudowano taras nad oranżerią.
W okresie PRL-u rozebrano m.in. most łączący dwie części parku, fontannę na tarasie, przystań, obelisk na wyspie, obudowy schodów, skarpy i podjazdu do pałacu. W latach 90. XX wieku rozebrano również ostatnie fragmenty dawnego centrum administracyjnego. Do dziś przetrwały m.in. główna brama, meczet i minaret oraz sztuczne ruiny.
W 2007 roku pałac został przekazany Zespołowi Szkół Plastycznych w Kole[6]. W 2010 roku wymieniono w budynku dach oraz rozebrano i zrekonstruowano wieżę, ustabilizowano fundamenty oraz wymieniono większość zabytkowych okien. W latach 2009–2012 wymieniono również pokrycie kopuły i założono w budynku systemy wentylacyjne. Od 2016 roku pałac jest siedzibą Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Kościelcu.
Projekt Chrzanowskiego, podobnie jak ten Marconiego, zakładał dobudowanie do istniejących już zabudowań nowego korpusu, położonego na skarpie, przy istniejącej wówczas drodze do Koła. Pałac na zbliżonym do prostokąta rzucie, murowany jest z cegły i skierowany na zachód. Od strony głównego podjazdu budynek zwieńczony jest hełmem kopułowym. W elewacji od strony południowej obecny jest półkolisty ryzalit, otoczony partią tarasu, a ponad pierwszym piętrem przechodzący w ażurową, zwieńczoną kopułą i iglicą wieżę. Od strony wschodniej na elewacji obecne są dwa prostokątne ryzality, spięte tarasami. Do skrzydła północnego budynku dobudowano również przeszklone pawilony, mieszczące ogród zimowy. Budynek udekorowany jest również rzeźbami, m.in. personifikacjami żywiołów na attyce hełmu, figurami dzieci na cokole wieży oraz z rzeźbami na attyce elewacji wschodniej, na których znajduje się np. wyobrażenie Nike.
W dwukondygnacyjnym holu wejściowym umieszczona została neobarokowa klatka schodowa. Na parterze budynku znajdowała się także m.in. połączona z ogrodem sala balowa, jadalnia oraz pokój kawowy, połączony z ogrodami zimowymi. Na piętrze główną przestrzeń tworzyły połączone: gabinet pana domu, biblioteka i sala bilardowa oraz buduaru i gabinetu tworzącego apartament pani domu. Poza tym na piętrze znajdowała się także sypialnia pana, galeryjka oraz dwa pokoje dziecięce. W północnym skrzydle pałacu znajdowały się pomieszczenia łazienki, a w południowym fragmencie jednego z korytarzy niezachowana do dzisiaj klatka schodowa prowadząca do galerii widokowej na wieży.
Pałac otoczony był przez dwa parki: północny i południowy, połączone ze sobą żelaznym, ażurowym mostem[9] nad przechodzącą między nimi drogą i tworzące razem ponad 20-hektarowy park krajobrazowy. Taras ogrodowy przy pałacu połączono z parkiem północnym reprezentacyjnymi schodami, które rozpoczynały się przy położonej w parku fontannie. Park położony był wokół sztucznego jeziora, otoczonego pawilonami. W parku umieszczono również sztuczne ruiny zamku, pod którym istniały podziemne tunele oraz grota, do której można było wpływać łódką. Nad jeziorem umiejscowiono przystań w formie kolumnady, a na wyspie na jeziorze umieszczono obelisk. W parku istniała także budowla sztucznego meczetu i minaretu. Park południowy umiejscowiony był wokół kościoła św. Andrzeja, również w nim znajdowało się sztuczne jezioro, a na wzniesieniu również pozostałości dawnego dworu oraz figura Jana Nepomucena. Brama główna rezydencji została umieszczona przy skrzyżowaniu szosy kaliskiej z warszawską, do budynku pałacu prowadził reprezentacyjny podjazd udekorowanego obeliskami z popiersiami generała Cypriana von Kreutza i hrabiego Aleksandra Cypriana, zakończonego małym rondem z rzeźbami i dekoracjami kwiatowymi.
Sorry, no records were found. Please adjust your search criteria and try again.
Sorry, unable to load the Maps API.