Pałac w Kwilczu – rezydencja rodu Kwileckich herbu Szreniawa

Lokalizacja

Pałac w Kwilczu położony jest w centrum miejscowości Kwilcz, w powiecie międzychodzkim, w zachodniej części województwa wielkopolskiego.
Zespół pałacowo-parkowy znajduje się w sąsiedztwie kościoła parafialnego i dawnego folwarku, na południowo-zachodnim brzegu Jeziora Kwileckiego.
To jeden z najcenniejszych zabytków ziemi międzychodzkiej, łączący architekturę klasycystyczną z romantycznym krajobrazem parkowym.

Historia rodu i majątku

Kwilcz od XIV wieku pozostawał w rękach rodu Kwileckich herbu Szreniawa, którzy władali tymi dobrami nieprzerwanie przez ponad 550 lat.
Ród należał do najbardziej zasłużonych dla Wielkopolski – jego przedstawiciele pełnili funkcje urzędnicze, wojskowe i społeczne.

W 1828 roku Arsen Kwilecki zlecił budowę nowego pałacu, który zaprojektował wybitny pruski architekt Karl Friedrich Schinkel.
Rezydencja powstała na miejscu starszego dworu i szybko stała się jedną z najbardziej reprezentacyjnych siedzib ziemiańskich w regionie.

Po II wojnie światowej rodzina utraciła majątek na skutek nacjonalizacji. Przez dziesięciolecia pałac był użytkowany przez instytucje państwowe i stopniowo niszczał.
W 2013 roku, po wieloletnich staraniach, Skarb Państwa przekazał pałac rodzinie Kwileckich. Właścicielem został Krzysztof Maria Kwilecki, który wraz z ojcem Janem Gabrielem i żoną Marią podjął trud odbudowy i przywrócenia świetności rodowej rezydencji po 76 latach nieobecności rodziny w Kwilczu.

Architektura pałacu

Pałac w Kwilczu to dwukondygnacyjna klasycystyczna budowla z 1828 roku, zaprojektowana przez Karla Friedricha Schinkla.
Bryła jest symetryczna, z monumentalnym portykiem kolumnowym w wielkim porządku, zwieńczonym trójkątnym przyczółkiem z herbem Szreniawa.
Wnętrza zaplanowano w układzie osiowym z centralną sienią i reprezentacyjnymi salonami.
Elewacje zdobią rytmiczne pilastry, boniowania i gzymsy, a od strony ogrodu rozciąga się taras z balustradą i schodami prowadzącymi ku wodzie.

Styl Schinkla nadał pałacowi elegancję, umiar i ponadczasową harmonię, charakterystyczną dla jego wielkopolskich realizacji.

Park i otoczenie

Zespół pałacowo-parkowy w Kwilczu usytuowany jest na południowo-zachodnim brzegu Jeziora Kwileckiego.
W jego skład wchodzą: pałac z 1828 roku, zaprojektowany przez Schinkla, oficyna północna z XVIII wieku, oficyna południowa z XVIII wieku oraz drewniana altana parkowa z początku XX wieku.
Na terenie dawnego majątku znajduje się również gorzelnia z 1872 roku i zespół folwarczny wpisany do rejestru zabytków (nr 2560/A z 22.09.1995).

Park krajobrazowy utrzymany jest w stylu angielskim i rozciąga się na powierzchni około 12 ha. Znajdują się w nim lipy, dęby, buki i kasztanowce, a także staw i pagórek zwany Szwajcarią Kwilecką, na którego szczycie stoi drewniana glorieta z początku XX wieku.

Współczesność

Po odzyskaniu majątku w 2013 roku rodzina Kwileckich rozpoczęła proces renowacji pałacu i parku.
Remont objął prace konserwatorskie, rekonstrukcję detali architektonicznych i przywrócenie historycznego układu ogrodowego.
Dziś pałac ponownie pełni funkcję rodowej siedziby Kwileckich i jest zamieszkały przez potomków rodu.
Zespół znajduje się pod ochroną konserwatora zabytków (nr A-61) i stanowi przykład skutecznego przywrócenia dziedzictwa kulturowego w prywatne ręce.

Znaczenie kulturowe

Pałac w Kwilczu to nie tylko zabytek klasycystycznej architektury, lecz także symbol ciągłości historii polskiego ziemiaństwa.
Losy rodu Kwileckich – od potęgi w XIX wieku, przez utratę majątku po II wojnie światowej, aż po jego odzyskanie po 2013 roku – odzwierciedlają losy wielu rodzin szlacheckich Wielkopolski.
Dziś rezydencja, wraz z otaczającym ją parkiem i budynkami gospodarczymi, stanowi jeden z najlepiej zachowanych zespołów rezydencjonalnych w zachodniej Polsce.